MID.B.554

Gerestaureerd "Magnetisch Veld" ter nagedachtenis van Menno Meeuwis

Panamarenko (kunstenaar), medewerker Panamarenko: Hans Willemse, Sebastien Munck (uitvoerder)

1981 - 2015

De artistieke gedenksteen voor museumdirecteur Menno Meewis (1954-2012) gecreëerd door Hans Willemse, medewerker van Panamarenko, bestaat uit een aluminium sfeer, opbollend gebogen (genre vliegende schotel) met als opschrift "To Captain Menno". Het tuig landt in een kleine rotstuin die een maanlandschap verbeeldt en is aangelegd op een heuveltje dat een relict is van een onafgewerkt kunstproject van Panamarenko. "Reis naar de sterren" had in de 17e biënnale in 1983 moeten zitten, maar raakte niet af. Sinds 1977 was Panamarenko bezig met magnetische velden en de ontwikkeling van een magnetisch ruimteschip. In correspondentie met het museum omschrijft de kunstenaar dit werk ook met de namen "Project Zwerver" ("Hou de tegengestelde polen in evenwicht en lift de machine"; "Van het bekende, onbekende en het onbekende, bekende") en "Motten in het riet" ( brief 5/8/83). Nadien kreeg het de naam "Magnetisch veld" in het museum. Panamarenko werkte er jaren aan, naar verluidt tot ergernis van het openluchtmuseum. „Ze vroegen: wanneer is het af? Dat is toch geen zicht. Maar ik zei: nog twaalf jaar, want Da Vinci mocht ook twaalf jarenwerken in de Sixtijnse kapel, en die paus was ook razend omdat hij dacht dat hij morgen dood kon zijn zonder de schildering te hebben gezien. (...) Aan het Middelheim heb ik gisteren nog gedacht. Het is zo opgelost: een enorme matras van magneetstenen, alleen nog even uitrekenen, dat duurt maar een paar seconden, maar ik heb het niet gedaan omdat ik het formulekaartje verloren heb. Het is een kunstmatige heuvel van ingegraven elektromagneten die een schijf twee meter hoog laten zweven. Maar omdat het te groot was, bleek het niet te willen werken. Ik heb door firma's allerlei apparaten laten aanslepen, het maandenlang geprobeerd tot het een meter hoog wilde, maar het wilde niet blijven hangen, het zakte. Toen dacht ik: laten we er meeuwen doen vliegen, die door magneten steeds over die heuvel rondjes maken, en door sturing van benedenaf teruggeduwd worden als ze hun koers veranderen. Maar wat als het waait? Dan moet een suppoost ze opnieuw in het magnetisch veld brengen. Want zoiets moet elke dag opgesteld worden, en niet aan een touwtje. Er is zo'n Nederlander die beelden maakt met magneten èn met een touwtje." (de Volkskrant, 23 juni 1989) De installatie raakte nooit afgerond, maar de heuvel met kelder is nog steeds aanwezig en grote koperen spoelen werden opgeborgen in de kelders van de bibliotheek van het Middelheimmuseum. Een transparante omheining bleef nog lang ter plaatse. Hans Theys schreeft hierover in 2007: "Ooit toonde hij mij in het Middelheim een sculptuur van Rik Poot, die hem op weg heeft geholpen. Vertrekkend van diens holle sculpturen, die tot stand kwamen door dunne lappen was aan elkaar te hechten, ontwierp Panamarenko een techniek om lappen cellofaan aan elkaar te solderen. Voor Cockpit, de sokkel van Walvis en de vandaag nog zichtbare, lage omheining voor de geplande magnetische sculptuur in het Middelheim, werden de randen van het cellofaan gevat in dubbel geplooide blikken stroken die door middel van tikjes met een spijker ingedeukt en rond het cellofaan gespannen werden. Zo konden de doorzichtige lappen met soldeersel aan elkaar gehecht worden. Deze ‘techniek van het lappendeken’ komt terug in veel sculpturen, bijvoorbeeld in de lappen vilt die op Feltra werden geprikt met spelden, in de gondel en de aan elkaar gekleefde stroken PVC van The Aeromodeller, bestaan, in de structuur van Prova Car en in de eierschelp-maliënkolder van Scotch Gambit. De techniek is natuurlijk afkomstig van de manier waarop de rompen van boten en vliegtuigen aan elkaar geklonken worden. Panamarenko is een naaister die de klinknagels van dokwerkers combineert met de verloren was kunst uit de jaren vijftig." (http://ht2020.ensembles.org/items/panamarenko-2007-naaister-en-uitblutser-nl-essay). In 2015 verving een inox band van Sebastien Munck, uitvoerder van het herdenkingsmonument, de originele afsluiting van Panamarenko.

installatie

aluminium, metaal, metaal, aarde, natuursteen, gras, koper, cellofaan, blik (materiaal)

2015

schenking - Panamarenko