De uitgerekte vrouwen van de Zwitserse beeldhouwer, schilder en tekenaar Alberto Giacometti (1901-1966) behoren bij de meest herkenbare figuren uit de moderne kunst. De rondsculptuur in het Middelheimmuseum is nummer II van een reeks vrouwelijke naakten, collectief bekend als de "Femmes de Venise".
Deze legendarische beeldengroep gaat terug op het onderzoek door de kunstenaar in 1956 van eenzelfde kleivorm die hij intuïtief modelleerde in licht verschillende houdingen. Wanneer Giacometti over een versie tevreden was, goot zijn broer Diego het werk in gips en bewerkte hij verder het oppervlak met messen. Soms bracht hij ook verfaccenten aan. De catalogus van de Giacometti tentoonstelling in Tate Modern in 2017 vermeldt dat de kunstenaar zeven gipsen (waaronder zes smalle figuren) uitkoos voor het Franse paviljoen op de 28ste Biënnale in Venetië (16-6 tot 21-10-1956) als "work in progress" en vier voor zijn retrospectieve in de Kunsthalle in Bern. Giacometti selecteerde vervolgens negen gipsen voor het gieten in brons, telkens in edities van zes, plus "artist proofs" van elke figuur. Ongeacht waar ze nu tentoongesteld werden, kregen deze bronzen allemaal de benaming "Femme de Venise".
‘In de lente 1956 had ik negen figuren of liever studies voor figuren gemaakt, één per dag. Aangezien ik in het Franse paviljoen der Biënnale te Venetië zou tentoonstellen en ik absoluut mijn laatste werken wou tonen, stuurde ik deze negen figuren in gips. De laatste was pas klaar twee dagen voor de verzending. Daar ze in de zaal een groep vormden en voorheen nooit werden tentoongesteld, hebben wij (Clayeux en ik) ze spontaan en eenvoudig “de vrouwen van Venetië” betiteld, teneinde ze te onderscheiden van de oudere figuren. Ik vond deze titel trouwens mooi, zoals een herinnering’ [sic] (geciteerd door Karel Geirlandt, OKV 1966, 10).
Femme de Venise II drukt Giacometti's radicaal onderzoek uit naar materialiteit en textuur, van zacht (klei), naar medium (gips) tot hard (brons) materiaal. De zware textuur van het oppervlak, de spanning tussen het zware voetstuk en het kleine hoofd en het originele patina, maken van de Femme een van de meest aparte en succesvolle vrouwenfiguren van de bekende beeldhouwer. Voor sommigen reflecteert het werk Giacometti’s ambivalente houding tegenover vrouwen, die hij verafgoodde, maar tegelijk onbegrijpelijk en verstikkend vond.
Of je haar nu interpreteert als een godin, een prostituee, een Egyptische cultusfiguur of een ontbindend lichaam, niemand blijft onberoerd bij Giacometti’s krachtige interpretatie van de menselijkheid.
